سرطان اصطلاحی برای گروهی از بیماری‌ها است که در آن سلول‌های غیرطبیعی بدن، بدون کنترل تقسیم می‌شوند و می‌توانند به سایر بافت‌ها تهاجم کنند. سرطان یک بیماری منفرد نیست، بلکه بسیاری از بیماری‌ها را شامل می‌شود. بیش از 100 نوع متفاوت سرطان وجود دارد.
1- سرطان معده
عوامل خطر سرطان معده:
- مردان دو برابر زنان
- در سنین بالای 55 سال
- عفونت معده با میکروب هلیکوباکتر
- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان معده
- کشیدن سیگار
ـ مصرف غذاها و گوشت دودی و نمک‌سود، کنسروها
- مصرف کم میوه‌جات و سبزیجات
علائم سرطان معده:
ـ سوء هاضمه یا سوزش سردل
ـ احساس درد یا ناراحتی در شکم
ـ تهوع و استفراغ
ـ اسهال یا یبوست
ـ نفخ شدید پس از صرف غذا
ـ بی‌اشتهایی
ـ ضعف و خستگی
ـ خونریزی به صورت استفراغ خونی یا خون در مدفوع
2- سرطان روده
عوامل خطر سرطان روده:
- سن بالای 50 سال
- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ یا راست روده
- سابقه ابتلا به پولیپ روده بزرگ و کولیت السروز (زخم های متعدد در روده بزرگ)
علائم سرطان روده:
- تغییرات در اجابت مزاج
- خون در مدفوع
- اسهال، یبوست و یا احساس عدم تخلیه کامل
- کاهش قطر مدفوع
- ناراحتی عمومی شکم (دفع دردناک، گاز شکم، نفخ، احساس پری و یا دل درد)
- کاهش وزن بدون علت
- خستگی
- استفراغ
3- سرطان دهان
عوامل خطر سرطان دهان:
- استعمال دخانیات
- نوشیدن الکل
- خوردن غذاهای داغ و یا بسیار تند
- نوشیدنی های داغ
- وارد آوردن ضربه به مخاط دهان، مخصوصا موقع تند غذا خوردن
- وارد آمدن ضربه به وسیله لبه های تیز دندان های پوسیده، پرکردگی دندان و یا روکش دندان در دراز مدت و عدم اصلاح آنها
- استفاده زیاد از ادویه جات و رنگ های غذایی
- قرار دادن وسایل مختلف و آلوده در دهان
- استرس و فشارهای روحی روانی
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
علائم سرطان دهان:
- وجود بافت زخمی و مجروح و ملتهب در دهان بیش از یک ماه
- مشاهده کبودی و ورم بی دلیل در دهان
- احساس درد و سختی به هنگام جویدن، بلع و حرکت دادن زبان
- وجود لکه های سفید و قرمز روی لثه و زبان و یا دیواره های دهان
- بی حسی زبان
- گرفتگی و یا خشن شدن صدا به مدت بیش از 6 هفته
4- سرطان مری
عوامل خطر سرطان مری:
- در منطقه دشت مغان تا دشت گرگان و در حاشیه بالایی دریای خزر و در کل مسیر جاده ابریشم و در حاشیه دریای مازندران سرطان مری شایع است.
- در افراد بیشتر از 50 سال و در هر دو جنس ایجاد می شود، اما در مردان شایع تر است.
- سیگاری‌ها، الکلی‌ها و افرادی که سابقه بیماری‌های مری دارند
- ریفلکس یا بازگشت غذا و اسید معده به مری و آسیب مخاط مری
عوامل مختلفی در ریفلکس دخیل‌اند از جمله: افزایش حجم معده در اثر پرخوری، مصرف الکل، دراز کشیدن بلافاصله پس از صرف غذا.
- التهاب مری یا ازوفاژیت
- مصرف مواد پیش‌ساز سرطان‌زا مانند نیتریت‌ها که به ماده سرطانزای نیتروزآمین تبدیل می‌شوند و به وفور در مواد غذایی مانند سوسیس و کالباس وجود دارند.
- مصرف روغن جامد، قند و شکر، انواع شیرینی و دسر، انواع ترشی و نوشابه گازدار و کنسرو، مصرف ماهی دودی و شور، کلم‌شور و خیارشور و سموم قارچی در سبزیجات ترش‌شده و…
- مصرف نوشیدنی داغ مثل چای داغ
- برخی مایعات اسیدی و قلیایی نیز به آسیب و التهاب مری کمک می‌کنند.
- وراثت و جهش‌های ژنتیکی
- ابتلا به سرطان‌های سر و گردن می‌تواند خطر سرطان مری را افزایش دهد.
- چاقی خطر ابتلا را تا چهار برابر افزایش می‌دهد.
- بیماری‌هایی مانند آشالازی (اختلال حرکتی عضله مری)، مری بارت، بیماری سلیاک، سندرم هاول- اوانس و سندرم پلومر- وینسون در افزایش خطر سرطان مری نقش دارند.
- ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که یک ویروس مولد سرطان است.
- تنگی‌های ناشی از تشعشع، برخی کمبودهای ویتامینی و کمبود آهن نیز احتمال سرطان مری را افزایش می‌دهند.
علائم سرطان مری:
- کاهش وزن
- احساس توده و برجستگی در گلو
- بلع دردناک غذا و درد انتشار یابنده به سینه یا پشت
- رگورژیتاسیون (بالا آمدن غذای هضم‌شده از معده بدون زور و فشار)
- غذای هضم نشده همراه با تنفس بدبو
- سکسکه
- استفراغ
- بی‌اشتهایی
- خشونت صدا
- درد و عفونت‌های مکرر ریوی
در صورتی که سرطان به خارج از مری انتشار یابد، اغلب نخست به غدد لنفاوی می‌رود. در مراحل بعدی به کبد، ریه‌ها، مغز و استخوان‌ها گسترش می‌یابد.
5- سرطان کبد
عوامل خطر سرطان کبد:
- سابقه هپاتیت
- الکلی بودن
- مصرف قرص‌های ضد حاملگی- استفاده از استروییدهای آنابولیک برای افزودن بر حجم عضلات
- نیمی از بیمارانی که سرطان کبد دارند، قبلا دچار سیروز کبدی بوده‌اند.
علائم سرطان کبد:
- وجود یک توده سفت در قسمت بالایی و در سمت راست شکم
- کاهش وزن و بی‌اشتهایی
- ندرتاً زردی چشم‌ها و پوست
- احساس ناراحتی در شکم که شبیه حالتی است که انگار ماهیچه دچار کشیدگی شده باشند.
- پایین افتادن قندخون (ضعف، تعریق، گرسنگی، لرزش و سردرد)
- تب
- وجود مایع در شکم
- بزرگ شدن طحال
- مستعد شدن به خونریزی گوارشی
6- سرطان کیسه صفرا
عوامل خطر سرطان کیسه صفرا:
- وجود سنگ و التهاب در کیسه صفرا
- افراد مبتلا به باکتری بیماری حصبه (سالمونلا) و کسانی که حامل این باکتری هستند، 6 برابر سایرین در معرض ابتلا به سرطان کیسه صفرا قرار دارند.
- وجود کیست صفراوی در مسیری که صفرا را از کبد و کیسه صفرا به قسمت اول روده کوچک می برد و پر از صفرا می شود.
- سیگار کشیدن
- مواد شیمیایی صنعتی مثل آزوتولون (ترکیبات نیتروژن دار) و ترکیبات شیمیایی مثل نیتروزآمین ها می توانند باعث ایجاد سرطان کیسه صفرا شوند. لذاکارگران کارخانجات لاستیک و فلزات بیشتر به این سرطان مبتلا می شوند.
- بیشتر افراد مبتلا، بالای 70 سال سن دارند.
- ارث و ژنتیک
- تقریبا زنان سه برابر مردان مبتلا می شوند.
- پولیپ های کیسه صفرا : در این حالت، از سطح داخلی دیواره کیسه صفرا، توده ای به سمت خارج رشد می کند.
- در افراد چاق یا کسانی که اضافه وزن دارند بیشتر دیده می شود.
- رژیم غذایی که حاوی کربوهیدرات زیاد و فیبر کم است، احتمال ابتلا به این سرطان را زیاد می کند.
- وجود عفونت ناشی از میکروب هلیکوباکتر (عامل زخم معده)
علائم سرطان کیسه صفرا:
- درد در قسمت فوقانی و سمت راست شکم
- تهوع و استفراغ
- پوست بدن، سفیدی چشم و بافت های مختلف بدن زرد رنگ می شوند.
- بزرگ شدن کیسه صفرا
- بی اشتهایی
- کاهش وزن
- ورم شکم
- خارش شدید بدن
- مدفوع سیاه قیری‌شکل
